Arhavi yıllardır
TBMM’in elindeki en önemli denetleme mekanizmaları önergelerdir. Bunlar soru ve araştırma önergeleridir. Bu önergeleri milletvekilleri kafalarına estiği gibi değil, bulundukları bölgelerden gelen veriler, öncü göstergeler doğrultusunda ya da kamuoyu ve medyanın gündemine gelen ve çözüm bekleyen sorunlarla ilgili verirler.
Bu önergeler doğru düzgün yanıtlansa, yaşatılan öncü mağduriyetler giderilse ve sorunlar büyümeden çözülse pek çok büyük felaket ve katliamdan kurtulmak mümkündür.
Örneğin bugün sel ile gündeme gelen Arhavi Kavak HES, 2014 yılından beri büyük sorunlara neden olmaktaydı. Arhavi’deki Konaklı ve Kemer Köprü Köyleri ile Cumhuriyet Mahallesinde MNG Holding’e bağlı Arhavi Elektrik Üretim A.Ş. tarafından yapılmakya olan Kavak HES projesi inşaat çalışmalarının olduğu dönem milletvekiliydim ve bölgede HES’e karşı direnenlerin daveti üzerine oraya gittim.
2014 yazıydı, Karadeniz İsyanda sözcüsü Eren Dağıstanlı ve bölgedeki çevre platformundan aktivistlerle Kavak HES’in yaratacağı felaketleri birlikte inceledik. Çıplak gözle görülebilecek bir ucube köprü derenin en dar yerine kurulmuştu. HES projesinin yapımcısı olan firma, proje imar planının dışında izinsiz olarak Kemerköprü Köyü ile Dereüstü Köyü arasında şantiye alanına ulaşım için kaçak bir köprü inşa etmişti. Oysa derenin üzerinde çok daha eski yıllarda yapılmış, derenin şartlarına uygun köprüler vardı. Bu eğreti köprü ise bu bölgeye yağacak azıcık yağmurla bile sular altında kalacaktı. Görünüyordu zira…
Dereyi tanıyan köylüler “Yağmur sularıyla bulaşacak derenin sürükleyebileceği her türlü, odun, ağaç, taş, kaya vb kütle gelip bu dar köprünün altında birikecek ve baraj etkisi yapacak, her türlü taşkın felaketine davetiye çıkarıyor” diye endişe içindeydiler. Üstelik de zaten DSİ’den MNG Holding’e bağlı şirkete, geçici köprünün Başbakanlık genelgesine uygun olmadığı yönünde bir ikazla birlikte, yıkılması için yazı gitmişti. Biz de bunun peşine düştük. Önce Kaymakam’a gittik, sonra DSİ genel Müdürünü aradık, ardından Vali’ye bildirdik, sonra DSİ Genel Müdürünü yıkım için yeniden aradık. Konuyla ilgili bakana soru önergesi verdik. Kamuoyuna açıklamalar yaptık. Yıkılamadı gitti o köprü.
2006–27 sayılı Başbakanlık Genelgesinin 3. ve 4. Maddeleri çok açıktı:
3 — Dere yatakları üzerine her ne sebeple olursa olsun yapılacak köprü ve menfez gibi sanat yapıları ile dere yatakları üzerinden veya sınırından geçirilecek enerji nakil hattı, yol, petrol-doğal gaz boru hattı, telefon hattı, içme suyu ve kanalizasyon hatları ve benzerleri gibi çeşitli kuruluşlarca değişik maksatlı yapılar inşa edilmeden önce DSİ’nin ilgili Bölge Müdürlüklerinden mutlak surette görüş alınacak ve yapılacak tesislerin bu görüşe uygun olarak inşası sağlanacaktır. Yapılan müracaatlara DSİ tarafından 30 gün içinde cevap verilmemesi halinde uygun görüş verilmiş sayılacaktır.
4 — Kamu kurum ve kuruluşlarınca, köprü altındaki su akış kesitinin daralmasına sebebiyet veren ve su akışını engelleyen yapılar yapılmayacaktır. Özel ve tüzel kişilerce yapılmak ve yaptırılmak istenen bu tür yapılara da kesinlikle izin ve ruhsat verilmeyecektir. İlgili kurumlarca yapılan denetimler neticesinde su akış kesitinin daralmasına sebebiyet verdiği tespit edilen yapılar, imar mevzuatına göre mülki amirlerin sorumluluğunda yetkili belediye veya özel idare tarafından derhal kaldırılacaktır.
Köprü, Genelgenin 3. Maddesinde belirtildiği şekilde DSİ’den görüş alınmadan ve kaçak olarak inşaa edilmişti. DSİ. 26. Bölge Müdürlüğü köprünün yıkılması için firmaya iki yazı göndermiş olmasına rağmen, köprünün yıkımı hala gerçekleşmemişti. DSİ 31.03.2014 ve 09.05.2014 tarihlerinde gönderdiği yazılarda, “Yatak kesiti daraltılarak yapılan köprü, halkın can ve mal kaybına neden olabilir. İnşa öncesi Müdürlüğümüz görüşü alınmadan yapılan mevcut köprünün kaldırılarak dere yatağının eski haline getirilmesi gerekmektedir” diyordu.
Bu konu ile ilgili olarak dönemin Orman ve Su İşleri Bakanı ve İçişleri Bakanı Efkan Ala’ya sorular sormuştum. Bu sorular şöyleydi.
1- Başbakanlık Genelgesinin 4. Maddesinde bulunan “imar mevzuatına göre mülki amirlerin sorumluluğunda yetkili belediye veya özel idare tarafından derhal kaldırılacaktır.” hükmü doğrultusunda, DSİ.26 Bölge Müdürlüğü gerekli işlemin yapılması için Artvin İl Özel İdaresi’ne ne zaman bilgi vermiştir?
2- Kaçak köprünün sebebiyet verebileceği olası bir taşkın durumunda can veya mal kaybına ilişkin Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğu nedir?
3- Kaçak köprünün sebebiyet verebileceği bir taşkın durumunda can ve mal kaybına ilişkin DSİ’nin yazısını uygulamayan mülki amirlerin sorumluluğu nedir?
4- Başbakanlık genelgesinin 4. Maddesi açık bir şekilde “su akışını engelleyen yapıların yapılmayacağını” belirtmesine rağmen, özel firmanın kaçak köprü inşa etmesinin Bakanlığınızca yaptırımı ne olacaktır?
5- DSİ Bölge Müdürlüğü ve mülki amirlerin, izinsiz çalışan özel firmaya yaptırımının ivedi gerçekleşmemesi; bu durumda kurumlar arası yetki boşluğu doğması ile ilgili Bakanlığınızın bir çalışması olacak mıdır?
Tüm bu sorulara yanıt. Tek cümlede verildi. Efkan Ala soruları yanıtlamazken, Veysel Eroğlu 30 Eylül 2014 tarihli yanıtında 5 sorunun yanıtı olarak şu açıklamayı yapmıştı:
Cevap 1–5: DSİ 26. (Artvin) Bölge Müdürlüğümüz, Firma tarafından inşa edilen geçici ulaşım köprüsü ile alakalı olarak Firmadan Hidrolik hesapları istemiş ve gönderilen Hidrolik hesaplar neticesinde gerekli yazı 22.07.2014 tarihinde Artvin Valiliği İl İzel İdaresi’ne gönderilmiştir. Şirket ile DSİ Genel Müdürlüğümüz arasında 20.02.2013 tarihinde imzalanan Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Anlaşmanın 12. Maddesine göre tüm sorumluluk ilgili firmaya aittir.
2006/27 sayılı Başbakanlık Genelgesi kapsamında gerekli işlemler ve sorumluluklar Kurumumuzca yerine getirilmiş olup gerekli işlemleri yapmak ilgili Mülki amirlerin sorumluluğundadır.
(Soru Önerge ve Cevabı)
Ama sonra o geçici köprüyü Karadeniz’in yağışları yıktı.
Yıktı da işte HES’lerden kurtulamadı bölge…
